Πανελλήνιο Ἐπιστημονικό Συνέδριο
«Ἐκκλησιαστικά κειμήλια:
Ἀπό τή λειτουργική χρήση στή μουσειακή προβολή;»
Πανελλήνιο Ἐπιστημονικό Συνέδριο
«Ἐκκλησιαστικά κειμήλια:
Ἀπό τή λειτουργική χρήση στή μουσειακή προβολή;»
Βόλος, Σάββατο 22 καί Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2018
Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, Μελισσάτικα Βόλου,
Μακρινίτσα Μαγνησίας.
Ὀργάνωση:
- Ἱερά Μητρόπολις Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ.
Συνδιοργανωτές φορεῖς:
- Τμῆμα Ἱστορίας, Ἀρχαιολογίας καί Κοινωνικῆς Ἀνθρωπολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
- Τμῆμα Ἱστορίας καί Ἐθνολογίας τοῦ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
- Ἀκαδημία Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου-Τομέας Ἔρευνας, Διαχείρισης καί Συντήρησης Βυζαντινῶν καί Μεταβυζαντινῶν Μνημείων καί Κειμηλίων.
- «Μαγνήτων Κιβωτός» καί Ἀκαδημία Λαϊκοῦ Πολιτισμοῦ & Τοπικῆς Ἱστορίας.
Εἰσαγωγή
Στά Ἅπαντά του, καί εἰδικότερα στό ἔργο «Ἱερεῖς τῶν πόλεων καί ἱερεῖς τῶν χωρίων», ἀνέφερε χαρακτηριστικά ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης: «Νά στέργωμεν καί νά τιμῶμεν τά πάτρια. Εἶναι τῆς ἐσχάτης ἐθνικῆς ἀφιλοτιμίας νά ἔχωμεν κειμήλια καί νά μή φροντίζωμεν νά τά διατηρήσωμεν. Ἄς σταθμήσωσι καλῶς τήν εὐθύνην των οἱ ἔχοντες τήν μεγίστην εὐθύνην»[1]. Βέβαια, ἡ εὐθύνη διαφύλαξης αὐτῆς τῆς κληρονομιᾶς δέν βαρύνει μόνο τήν ποιμαίνουσα Ἐκκλησία καί τούς ἁρμοδίους φορεῖς τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ, ἀλλά καί τόν κάθε εὐαίσθητο στά πολιτιστικά μας πράγματα πολίτη, σέ κάθε τόπο καί ἐποχή.
Τό Ἐπιστημονικό Συνέδριο, πού διοργανώνεται μέ ἀφορμή τήν ἔναρξη λειτουργίας τοῦ Ἐκθετηρίου Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων “Μήτηρ Θεοῦ ἡ «Ὀξεία Ἐπίσκεψις»” στή Μακρινίτσα Πηλίου, θά ἐπιχειρήσει ἀρχικά νά διερευνήσει τήν πολιτισμική, αἰσθητική καί ποιμαντική προσφορά τοῦ ἐκθεσιακοῦ αὐτοῦ χώρου, ἐνῶ παράλληλα εὐελπιστεῖ νά συμβάλει στόν διάλογο πού ἀφορᾶ στά ζητήματα λειτουργικῆς χρήσης καί μουσειακῆς προβολῆς τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμήλιων.
Στόχοι
Στούς γενικούς στόχους τοῦ Πανελληνίου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου συγκαταλέγονται ἡ διερεύνηση τῶν ὅρων ἵδρυσης καί τοῦ καθεστῶτος λειτουργίας τῶν ἐκκλησιαστικῶν μουσείων, καθώς καί ἡ ἀναζήτηση ἀπαντήσεων μέ θεολογικούς ὅρους σέ ἐρωτήματα πού ἀφοροῦν στή μετακίνηση τῶν ἱερῶν κειμηλίων ἀπό τήν ἐκκλησία στόν χῶρο τοῦ μουσείου. Εἰδικότερα, μέ ἀφετηρία τήν παρουσίαση τοῦ χρονικοῦ ἵδρυσης καί τῶν συλλογῶν τοῦ Ἐκθετηρίου Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων «Μήτηρ Θεοῦ ἡ Ὀξεία Ἐπίσκεψις» Μακρινίτσας, θά παρουσιαστοῦν καί ἄλλα ἀνάλογα παραδείγματα ἀπό τόν ἑλλαδικό χῶρο, μέ στόχο νά ἀναδειχθοῦν ζητήματα ὅπως ὁ μορφωτικός, ἐκπαιδευτικός καί ποιμαντικός χαρακτήρας τῶν ἐκκλησιαστικῶν μουσείων, ἡ συμβολή τῶν ἐκθεμάτων τους στήν ἀνάδειξη τῶν ἐπιμέρους ἐκφάνσεων τῆς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης καί στή διασύνδεσή της μέ τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τή λειτουργική πράξη καί τόν πολιτισμό, ἐντός τοῦ ὁποίου ἡ τέχνη αὐτή ἀναπτύχθηκε, ἡ σημασία τοῦ διαχρονικοῦ αἰτήματος συνεργασίας καί σύμπραξης ἐκκλησιαστικῶν, ἀρχαιολογικῶν καί ἐκπαιδευτικῶν φορέων στή διαφύλαξη καί τή διαχείριση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων, ἰδιαίτερα στήν ἐποχή τῶν νέων τεχνολογιῶν.
*****
Πρόγραμμα Πανελληνίου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου
«Ἐκκλησιαστικά κειμήλια:
Ἀπό τή λειτουργική χρήση στή μουσειακή προβολή;»
Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2018
Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας
9:00 – 9:15 Ἐγγραφές
Ἐναρκτήρια Προσευχή
9:15 – 9:40 Χαιρετισμός Δημάρχου Βόλου κ. Ἀχιλλέα Μπέου.
Κήρυξη Ἐνάρξεως Ἐργασιῶν Πανελληνίου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ.κ. Ἰγνάτιο.
Α’ Συνεδρία: Τό Ἐκθετήριο Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων «Μήτηρ Θεοῦ ἡ Ὀξεία Ἐπίσκεψις» στή Μακρινίτσα.
Προεδρεύων: Νικόλαος Τσούκας, Γενικός Γραμματέας τοῦ Φορέα Πολιτισμοῦ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ «Μαγνήτων Κιβωτός», γιά τήν Διάσωση τοῦ Πολιτιστικοῦ Ἀποθέματος.
9:40–10:00 Εἰσηγητής: Ἀρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Κιαμέτης, Πρωτοσύγκελλος Ἱ. Μ. Δημητριάδος.
Θέμα: Τό χρονικό τῆς ἵδρυσης τοῦ Ἐκθετηρίου Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων «Μήτηρ Θεοῦ ἡ Ὀξεῖα Ἐπίσκεψις» στή Μακρινίτσα.
10:00-10:20 Εἰσηγήτρια: Μαρία Νάνου, Διευθύντρια τοῦ Τομέα Ἔρευνας, Διαχείρισης καί Συντήρησης Μνημείων καί Κειμηλίων τῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου.
Θέμα: Οἱ συλλογές τοῦ Ἐκθετηρίου Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων «Μήτηρ Θεοῦ ἡ
Ὀξεῖα Επίσκεψις» στή Μακρινίτσα καί ἡ πρό(σ)κληση τῆς διάδρασης τοῦ ἐπισκέπτη
μέ τόν τόπο καί τήν ἱστορία του.
10:20-10:40 Εἰσηγητής: Ἀλέξανδρος Καπανιάρης, Μεταδιδακτορικός Ἐρευνητής τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καί Ἐθνολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Διδάσκων στό Ἑλληνικό Ἀνοικτό Πανεπιστήμιο.
Θέμα: Σχεδιάζοντας τό ἔντυπο καί ψηφιακό ἐκπαιδευτικό ὑλικό γιά τό ἐκπαιδευτικό πρόγραμμα τοῦ Ἐκθετηρίου Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων Μακρινίτσας «Μήτηρ Θεοῦ ἡ Ὀξεία Ἐπίσκεψις».
10:40 - 11:00 Συζήτηση – ἐρωτήσεις
11:00 – 11:20 Διάλειμμα - καφές
Β’ Συνεδρία: Ἐκκλησιαστικά μουσεῖα – διαφύλαξη καί προβολή κειμηλίων: θεολογικές προσεγγίσεις καί πρακτικές συνεργασίας φορέων ἐκπαίδευσης καί πολιτισμοῦ μέ τήν Ἐκκλησία.
Προεδρεύουσα: Νίκη Νικονάνου, Ἀναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδαγωγικοῦ Τμήματος Προσχολικῆς Ἐκπαίδευσης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
11:20-11:40 Εἰσηγητής: Γεώργιος Φουστέρης, Ἐπίκουρος Καθηγητής τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Θεσσαλονίκης.
Θέμα: Θεολογικές καί πρακτικές παράμετροι στή διαχείριση ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων καί μνημείων.
11:40 - 12:00 Εἰσηγήτρια: Μαρία-Ξένη Γαρέζου, Προϊσταμένη τοῦ Τμήματος Διαχείρισης Ἐθνικοῦ Ἀρχείου Μνημείων καί Ἀρχαιολογικοῦ Κτηματολογίου τῆς Διεύθυνσης Διαχείρισης Ἐθνικοῦ Ἀρχείου Μνημείων τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καί Ἀθλητισμοῦ.
Θέμα: Μουσειακή πολιτική καί ἐκκλησιαστικά μουσεῖα.
12:00 – 12:20 Εἰσηγητής: Ἰωάννης Βαραλῆς, Ἐπίκουρος Καθηγητής τοῦ Τμήματος Ἱστορίας, Ἀρχαιολογίας καί Κοινωνικῆς Ἀνθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Θέμα: Προγράμματα καταγραφῆς, ψηφιακῆς ἀνάλυσης καί προβολῆς ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων Ἀνατολικῆς Θεσσαλίας: καλές πρακτικές συνεργασίας.
12:20 – 12:40 Εἰσηγητής: Ἰωάννης Χουλιαρᾶς, Προϊστάμενος Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων Θεσπρωτίας.
Θέμα: Προβολή καί ἐκπαιδευτική ἀξιοποίηση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων: ἕνα γόνιμο πεδίο συνεργασίας τοπικῶν Ἐφορειῶν Ἀρχαιοτήτων καί Ἐκκλησιαστικῶν Φορέων.
12:40 – 13:00 Συζήτηση – ἐρωτήσεις
13:00 – 14:00 Παράθεση κρύου γεύματος
Γ’ Συνεδρία: Διαχείριση ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων: ἐφαρμοσμένα παραδείγματα.
Προεδρεύων: Παντελῆς Καλαϊτζίδης, Διευθυντής τῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου, Διδάσκων στό Ἑλληνικό Ἀνοικτό Πανεπιστήμιο.
14:00 – 14:20 Εἰσηγητής: Ἐμμανουήλ Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας, Πρόεδρος τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καί Ἐθνολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
Θέμα: Ἡ διαχείριση τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων τῆς Σάμου καί τό «Κέντρο Ἐκκλησιαστικῶν, Ἱστορικῶν καί Πολιτισμικῶν Μελετῶν» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σάμου καί Ἰκαρίας.
14:20-14:40 Εἰσηγητής: Γεώργιος Τσιγάρας, Ἀναπληρωτής Καθηγητής Ἱστορίας τῆς Βυζαντινῆς καί Μεταβυζαντινῆς Τέχνης τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καί Ἐθνολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
Θέμα: Ἡ σημασία τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Μουσείων στή διατήρηση τῆς πολιτιστικῆς παράδοσης καί ἡ συμβολή τους στήν τοπική ἱστορία: τό παράδειγμα τῆς Θράκης.
14:40-15:00 Εἰσηγητής: Δημοσθένης Στρατηγόπουλος, Ἐπίκουρος Καθηγητής Βυζαντινῆς καί Μεταβυζαντινῆς Γραμματείας - Ἑλληνικῆς Παλαιογραφίας τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καί Ἐθνολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
Θέμα: Τά χειρόγραφα καί τά παλαίτυπα τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Μουσείων Ξάνθης καί Κομοτηνῆς καί ἡ ἐκπαιδευτική ἀξιοποίησή τους.
15:00 - 15:30 Συζήτηση – ἐρωτήσεις
Λήξη τοῦ Συνεδρίου ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ. κ. Ἰγνάτιο
Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2018
7:00 - 10:30
Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία στόν Ἱ. Ναό Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Βόλου, ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ κ.κ. Ἰγνατίου.
17:30 : Τελετή Ἐγκαινίων Ἐκθετηρίου Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων «Μήτηρ Θεοῦ ἡ Ὀξεῖα Ἐπίσκεψις»
(Δωρεάν μετακίνηση από τους Ι.Ν. Αναλήψεως Βόλου, Αγ. Δημητρίου Βόλου, Ευαγγελίστριας Ν.Ιωνίας στις 16:00)
********
Δηλώσεις Συμμετοχῆς
Τό Συνέδριο μποροῦν νά παρακολουθήσουν:
- Φοιτητές προπτυχιακῶν καί μεταπτυχιακῶν τμημάτων.
- Ὑποψήφιοι διδάκτορες, ἐρευνητές.
- Ἐκπαιδευτικοί, οἱ ὁποῖοι ἐνδιαφέρονται γιά διαθεματικές προσεγγίσεις μέ ἀξιοποίηση πληροφοριακοῦ ὑλικοῦ ἑνοτήτων, πού σχετίζονται μέ τήν ἐκκλησιαστική παράδοση καί ἱστορία.
- Ἐρευνητές, μελετητές τῆς τοπικῆς ἱστορίας.
- Ἱερεῖς, Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι, Στελέχη Ἐνοριῶν.
- Στελέχη Δήμων, Περιφερειῶν, Μουσείων καί Πολιτιστικῶν Φορέων.
Οἱ δηλώσεις συμμετοχῆς θά ἀποσταλοῦν στήν Ἱερά Μητρόπολη Δημητριάδος & Ἁλμυροῦ: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
[1] Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη Ἅπαντα, «Ἱερεῖς τῶν πόλεων καί ἱερεῖς τῶν χωρίων», κριτική ἔκδοση, ἐπιμ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, τόμ. 4ος, ἐκδ. «Δόμος», Ἀθήνα 1982, σ. 198.